Về quê

1. Từ đường họ Cả

Trời lây rây mưa. Nó đi trước, bê mâm lễ, bố và mẹ đi sau. Ra đến cổng, một bà cụ túm lấy : “Ô, anh à, thế ông khoẻ chưa hả anh ? Ông đã đi lại được chưa ạ ? Chúng tôi ở xa quá, muốn thăm ông mà chả biết làm thế nào, vẫn hỏi thăm qua chú thím H. cả đấy…”. Bố mẹ Nó đều cứ vâng ạ, dạ, cháu cảm ơn ạ, ông cháu khoẻ rồi ạ… nhưng mẹ Nó biết chắc bố Nó cũng không rõ lắm là xưng hô thế nào, hic hic…

Vào thắp hương trong nhà từ đường. Bố Nó bảo, đây là từ đường mới xây lại, chứ ngày anh còn bé ấy hả, nhớ là có cái bậu cửa bằng gỗ cao cao cơ. À, đúng rồi, cái chuông này mới đây (thấy chuông có ghi Vũ Tiến Lợi, tiến cúng Tổ đường, 2003). Ngày ông nội anh trông coi từ đường, bị bọn chúng nó lừa là xin quét vôi ve, sửa chữa gì đó, rồi ăn cắp mất cái chuông cổ. Nó hỏi, thế có tìm thấy lại được không bố ? Ừ, không thấy con ạ, không thấy nên chú L. tiến cúng chuông mới này đấy.

Xong phần thắp hương, nhìn ra ngoài hàng rào thấy thấp thoáng bóng người, có vẻ nhiều tuổi hơn mình một chút. Rồi thấy bố Nó ra nói chuyện, mình ra theo hóng hớt.

- Tôi đang bảo, không biết ai mà lại thắp hương ở từ đường nhà mình, nhìn kĩ hoá ra con ông T. hả, mới về hả ?

- Dạ, vâng, em mới về.

Lại một màn hỏi thăm, sức khoẻ là chính. Mình thấy bố Nó cứ ngại ngại trong cách xưng hô, mình liền “hỏi hộ” : Thế, em phải gọi anh bằng anh hay bằng chú (hihi, thấy cũng cứng cứng tuổi, không dám dùng từ “em”, thay bằng “chú” !) ?

Bác í trả lời, à, chi bên ấy là chi trên, chi chúng tôi là chi dưới.

Vẫn chưa rõ ràng gì cả!

Bố Nó thử bằng cách hỏi han vài người mà bố Nó biết, đại loại biết ông này không, ông kia không… Hic hic, sau một hồi nữa, bác ta thú nhận, không, tôi phải gọi ông bằng bác kia ! Ối, cả mẹ Nó và Nó buồn cười quá. Lại buồn cười hơn là khi rõ ràng ra như thế rồi mà bố Nó vẫn chào, thôi em về nhé !

Mẹ Nó bật luôn : Gớm, chả dám xưng bác về nhé, thì cũng tôi về nhé, chứ sao lại xưng em ! Ấy đấy là quê anh đấy, quê em khéo chả dám nói gì !

Đi ra khỏi từ đường, bố Nó bảo, chả biết, tóm lại là tao cũng to phết đấy ! He he

2. Từ đường họ Nội

Vào đặt đồ lễ, thắp hương, cầu mong các cụ phù hộ độ trì cho thằng cháu đi học ngoan ngoãn, học hành tấn tới, mạnh khoẻ, may mắn… Xong mọi việc, thím T. túm lấy mà rằng : Này, cháu ơi, có phải nhà bố T. mày có đứa tên là Nam không ? Cụ tổ 5 đời về đấy, nhập vào thím đấy, cụ bảo rằng, nhà có cụ mãnh Nam, anh cụ Cửu Bách (bố Nó gọi là Cụ Nội), chết đuối hồi 5 tuổi ở cái ao sau nhà kia kìa, giờ bố mày đặt tên con trùng tên cụ, cứ réo gọi tên cụ suốt thôi. Về đặt lại tên đi, không phải tội đấy.

Úi, chết chết, thế thì gay rồi. Mẹ Nó vội vâng dạ, để cháu về nói lại với ba mẹ cháu, để xem xem thủ tục thế nào ạ…

Ừ, thím cũng về làm dâu từ hồi 14, thím chả biết đâu, thím có thờ đấy, nhưng toàn khấn là cụ mãnh Lan thôi, nhưng cụ tổ 5 đời về bảo cụ mãnh tên là Nam cơ, chết đuối khi nhỏ, hồi đấy tiểu nhi, chả làm gì giữ được mồ mả đâu, thôi về bảo bố mẹ đổi tên nó đi nhé.

Vâng ạ xong, về đến nhà vẫn thấy sờ sợ. Nói chuyện với chú thím H. chú bảo, không phải đâu, thím T. nói không đúng đâu, cụ mãnh tên là Lan đấy. Ông nội đặt tên cho thằng Nam, sao ông lại không biết chuyện này mà lại cứ phải lo…

Trời, đành để đó về nói lại với ba mẹ xem sao.

3. Về nhà, thím H. đã bưng 2 mâm cơm, một thắp hương trên bàn thờ, một ở từ đường (tất thảy có 3 cái từ đường, hình như đây là họ ngoại). Nó cứ thắc mắc, bố ơi, sao nhà mình là cả mà không trông coi từ đường họ Cả, rồi sao từ đường họ Nội lại ở dưới kia chứ không phải nhà ông H.,… Túm lại là cứ phải giải thích một hồi, nhưng Nó vẫn chưa thoả mãn. Mà lạ, năm nào cũng về, cũng hỏi, cũng giải thích…, cũng vẫn chưa thoả mãn, hic hic…

Ăn uống xong xuôi, nghỉ ngơi, bố, mẹ, con lại kéo nhau xuống quê ngoại, thuật ngữ ở nhà dùng là “xuống làng”. Hì, ngày xưa, ông nội và bà nội Nó cùng đi xây dựng kinh tế miền núi, gặp nhau rồi lấy nhau, 2 nhà nội ngoại cách nhau khoảng 5 – 7 km gì đó. Mỗi lần về đều về quê nội trước, rồi mới xuống quê ngoại, gọi là xuống làng, quen đi, chứ thực ra mình thấy cả 2 nơi đều là làng cả !

4. Bà cụ Bé

Khi Nó độ 3 – 4 tuổi gì đó, thì mới biết Cụ. Ngày đó, còn 2 cụ, một cụ là bà nội, một cụ là bà ngoại của bố Nó. Xong, từ lúc sinh ra đến khi ấy, nó chỉ quen gọi ông, bà, chưa có khái niệm cụ. Thế là Nó cứ gọi cụ là bà. Cả nhà nhắc mãi, giải thích mãi, đây là mẹ của bà nội, con không gọi là bà được, mà phải gọi là cụ mới đúng. Rồi, cuối cùng Nó gọi cụ là Bà cụ ! Cụ nội người to cao hơn, Nó gọi là Bà cụ Lớn, cụ ngoại, người nhỏ nhắn hơn, Nó gọi là Bà cụ Bé. Chết cười là sau đó, cả họ nội lẫn họ ngoại đều gọi theo Nó, cứ Bà cụ Lớn và Bà cụ Bé mà gọi. Bây giờ, Bà cụ Lớn đã mất được 2 năm, ở quê chỉ còn Bà cụ Bé, năm nay cũng đã 85 tuổi rồi.

Vào nhà Bà cụ Bé phải qua một khoảng vườn, trồng đầy chuối tiêu, khi nào mình về cũng thấy tốt um. Cậu bảo, vườn chuối có từ năm 1983 đến giờ, thỉnh thoảng mới cấy lại vài gốc thôi, còn đâu nó cứ sinh sôi nảy nở như thế đấy. Nhà cụ lúc nào cũng có chuối để các cháu về xách đi. Mấy năm nay, lại thêm gốc thanh long nữa.

- Cụ ơi, cụ có nhận ra đứa nào về thăm cụ không ?

- A, vợ thằng tưỡn bụng đây mà.

- Thế còn đây ạ ?
- Đ. nhận ra đứa nào nữa !

Hihi, ha ha, Nó cứ cười Bà cụ mãi.

Cuối cùng hoá ra Bà cụ nhầm cháu dâu, tưởng vợ bác Chừng ! May quá, bố Nó chưa bị gọi là tưỡn bụng !

Bà cụ thì cứ hết giục lấy chuối, lại kêu bẻ mít đi. hic hic, mẹ Nó bảo, không, mỗi năm chỉ lấy đúng 1 quả ở cây mít của Bà cụ thôi, hôm trước mới lấy rồi, hôm nay không lấy nữa. Nói rồi chạy ra vườn, ơ hay, mình nhớ rõ vườn Bà cụ đi lối này, sao giờ bịt lại, cây mít ở đằng này cơ mà, sao bố Nó lại chạy ra kia nhỉ… ? Trời, đến giờ vẫn chưa rõ ràng về vụ này, vẫn còn đang thắc mắc.

Lúc về, Bà cụ kêu ầm lên, chúng bay không lấy gì, tao không yên tâm ! Hic hic, bố Nó bê buồng chuối, mẹ Nó ra vườn bẻ được quả thanh long đang độ chín, hic hic, chả hiểu sao có mỗi một quả ăn được, còn lại toàn xanh. Lần nào rời nhà bà cụ cũng mang theo hẳn một buồng chuối !

5. Ra về

Rồi gạo. Mấy hôm nay thấy báo chí nói nhiều chuyện gạo tẩm ướp thuốc chống côn trùng, đánh bóng cho đẹp… nói chung là ăn không an toàn. mọi khi sợ nhất mang gạo, vì mọi người hay cho lắm, nhưng hôm nay lại kêu, cháu mua hộ cho mọi người trên ấy 30kg gạo. Ừ, nhất trí thôi, chuyện cháu mua hộ thì cứ việc mua, còn bác cho thì là cho… Ối trời, cuối cùng hôm qua có 50 kg gạo tám ra khỏi Trực Khang.

Lên xe, mẹ Nó tổng kết, đã nhất định từ chối nhưng cuối cùng vẫn phải lấy tiền, gạo của mấy người, à, trứng nữa chứ. Ai cũng bảo, cho thằng cháu đi học lấy may. Mẹ Nó cười, cháu đi học chỉ là chuyển từ trường này qua trường khác thôi mà…